روابط عمومی ۰۹۰۲۲۰۰۷۸۷۰ پاسخگویی روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ الی ۱۵ (به جز ایام تعطیل)

تاریخچه کیش

تاریخچه کیش

تاریخچه کیش

پیدایش جزیره کیش


حدود ۲۰۰ میلیون سال پیش در ادامه حرکات صفحه ای عظیم قاره ها و فشار آنها بر هم که با چین خوردگیها و پدیده کوه زایی همراه بود، شبه جزیره عربستان همراه با صفحه قاره آفریقا به سوی شمال حرکت کرد و در نتیجه (حدود 65 میلیون سال پیش) از آفریقا جدا شده و به آسیا متصل گرید.
فشار ناشی از اثر این تحرک که از جنوب غربی به ایران وارد شد، باعث چین خوردگی عظیم این بخش از فلات ایران به ارتفاعات زاگرس گردید و رشته کوههای آن عمود بر راستای این فشار یعنی در جهت شمال غربی به جنوب شرقی بوجود آمد. ارتفاع رشته کوههای زاگرس از قله دنا بتدریج در جهت خلیج فارس کم شده و ادامه آن در اعماق آبهای خلیج فارس به صورت چین خوردگی هایی در زیر آب پنهان میگردد.
جزیره کیش و سایر جزیره های تنگه هرمز در خلیج فارس بخشی از تاقدیسهای این چین خوردگیها و از سازه های زاگرس اند.
و بدین ترتیب جزیره بیضی شکل کیش با مساحت ۸۹.۷ کیلومتر مربع و با طول ۱۵.۶ و عرض ۷ کیلومتر ، در جنوب غربی بندرعباس و در میان آب های نیلگون خلیج فارس مستقر شد.
    
تاریخچه جزیره کیش

نام جزیره کیش از نظر معنا به مفهوم "تیردان" یا "ترکش" میباشد. این نام ازآن جهت برگزیده شده است که وقتی بر بلندیهای اطراف جزیره می ایستادند چون تیری که در ترکش باشد به نظر میرسید.
برخی از نویسندگان نیز نام قدیم کیش را کیان نوشته اند. افسانه ای میگوید: کیکاوس هنگامی که به فارس رفت تختش در سیراف فرود آمد از این رو احتمال دارد نام کیان نیز از نام سلسله کیانیان گرفته شده باشد.
از تاریخ کیش در زمان پیش از اسلام اطلاعات دقیقی در دست نیست. تنها منبع قابل اعتنا در این زمینه نوشته‌های نیارخوس دریاسالار یونانی است که در سال ۳۲۵ قبل از میلاد به فرمان اسکندر مامور شد سفری اکتشافی را در سواحل دریای عمان و خلیج فارس انجام دهد.
نوشته‌های نیارخوس دلالت برآن می‌کند که وی جزیره کیش یا اراراکتا را در قرن چهارم پیش ازمیلاد مورد بازدید قرار داده است.به طوریکه نیارخوس می‌نویسد در این جزیره بوستان‌ها و نخلستان‌های فراوانی وجود داشته است. 


دوران شکوفایی جزیره کیش


کیش در تمام آثار مورخان، جزیره ای سبز و خرم با هوای مطبوع و محیطی دلپذیر (در بیش تر ایام سال) توصیف گردیده، همه این مورخان از کشت انواع غلات، حبوبات، درختان میوه، به ویژه خرما در جزیره حکایت ها نموده اند. همچنین از این که کیش در مسیر عبور کشتی های حامل کالاهای با ارزش به سوی سرزمین های ورای دریاهای استوائی و گرمسیری بود و یا کشتی های عبوری برای تهیه آب شیرین و تبادلات محمولات بازرگانی و امور تجارت می باید اجباراً در کیش توقف می کردند، مطالبی نقل کرده اند. بدیهی است این مراوده سبب شد تا توانگران و تجار ثروتمند ساکن کیش برای رونق و صفای آن به احداث باغ ها و ایجاد محیط زندگی مطلوب بپردازند و با کمک ناخدایان کشتی ها و تجار، نهال هائی از درختان گرمسیری دور و نزدیک جهان را به جزیره منتقل نموده و برای چند روز استراحت بازرگانان و رفع خستگی سفر دریائی آنها در هوای گرم خلیج فارس،محیطی دلپذیر به وجود آورند .فعالیت ها و تمهیدات در سرسبزی جزیره ایجاد همان محیط های با صفائی شد که سیاحان و مورخان با دیدار از کیش در نوشته های خود به شرح و توصیف آن پرداخته اند.
در دوره هخامنشیان، کیش مرکز عمده صید مروارید بین‌النهرین و هندوستان بود و بازرگانان بزرگ دنیا به این جزیره رفت و آمد داشتند.
دوران عظمت و شکوفایی تاریخ کیش از قرن چهارم هجری، پس از وقوع زلزله در سیراف آغاز شد. پس از آن که بندر سیراف از رونق افتاد تورانشاه به کمک حکام محلی بنی‌قیصر در این جزیره بندرگاهی ایجاد کرد و به عمران و آبادانی آن همت گماشت و کیش را به مرکز عمده بازرگانی خلیج‌فارس تبدیل نمود.
در دوره اتابکان‌فارس اهمیت کیش به حدی بود که والی خلیج‌فارس در این جزیره سکونت داشت و برتمام جزایر خلیج‌فارس و دریای عمان حکومت می‌کرد. طبق نوشته های سیاحان و تاریخ نویسان، در این دوره درآمد کیش بابت عشریه کشتی‌های تجاری مبالغ بسیار قابل توجهی بوده است.
از شواهد و قراین چنین پیداست که در عصر غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان و مغول جزیره کیش در اوج شکوفایی و رونق و مرکز بازرگانی خلیج‌فارس بوده است. مورخینی نظیر قزوینی، فضل‌الله بن‌عبدالله شیرازی، ابن بطوطه و حمدالله مستوفی که در این دوره از کیش دیدن کرده‌اند همگی از عظمت، آبادانی و زیبایی کیش سخن گفته‌اند. بنابر نوشته‌های مورخین، نام کیش در دوره ایلخانیان مغول پیوسته با اسامی ولایات معتبری چون بغداد، شیراز، بحرین و هندوستان آورده می‌شده و پیوسته پیشوند دولتخانه قبل از عنوان کیش ذکر می‌شده است. علاوه بر این، ویرانه‌های به جا مانده از شهر حریره در قسمت شمال جزیره نیز از عظمت جزیره کیش در آن دوران حکایت می‌کند.
کیش در قرن‌های پنجم تا هفتم هجری در اوج آبادانی و رونق بوده است. علاوه بر شهادت مورخین و سیاحان ایرانی و عرب، وجود بقایای شهر تاریخی حریره گواه بر این است که کیش در دوره‌های ایلخانیان، تیموریان و اتابکان پارس، جزیره‌ای آباد، شهری زیبا و یکی از مراکز عمده تجاری منطقه بوده است.


 رکود جزیره کیش


کیش تا سال ۲۳ هجرت هنوز تسلیم عربها نشده بود. حکامی جابر توسط آنها بر جزایر خلیج فارس گمارده شدند. اولین حاکم از جانب عرب ها فردی از قبیله ی عبدا... قیس بود. می گویند نام جزیره متأخذ از نام اولین حاکم اسلامی آن قیس است که بعدها به کیش تبدیل شد.
در نیمه ی نخست قرن اول هجری که زمان جنگ ها و شورش ها و قیام های ایرانیان علیه اعراب در شهرهای جنوبی و غربی ایران بود، کیش دچار بحران های شدید گردید و فعالیت بازرگانی و رونق گذشته خود را از دست داد. 
و همچنین در سال ۱۹۱۲ هجری آلفونس آلبوکرک دریاسالار مستعمره جوی پرتغالی با ناوگانی شامل ۱۴ ناو جنگی دریای عمان و خلیج‌فارس را درنوردید و پس از آن که مسقط و چند بندر دیگر را به آتش کشید در برابر شهر هرمزلنگه انداخت و از امیر هرمز و کیش خواست که خود را تسلیم و از شاه پرتغال اطاعت نماید. این درخواست پذیرفته نشد و پرتغالی‌ها هرمز و گمبرون را را تصرف کردند، سرنوشت کیش دگرگون شد و عصر انزوا و سکون آغاز گردید.
علت این امر  این بود که اهمیت استراتژیک جزیره هرمز به واسطه قرار داشتن بر دهانه خلیج‌فارس از نظر پرتغالی‌ها به مراتب بیشتر از جزایر داخل خلیج‌فارس و از جمله جزیره کیش بود و هرمز می‌توانست وظیفه دفاع در مقابل یورش و مهاجمین دیگر را به شایستگی انجام دهد.
پرتغالی‌ها تا دوره صفویه در کیش حضور داشتند و متاسفانه جز غارت و ویرانی اثر دیگری از خود بر جای نگذاشتند، تا این که بالاخره شاه عباس صفوی پس از فارغ شدن از جنگ عثمانی‌ها به آزاد ساختن بحرین، هرمز و کیش از تسلط بیگانگان همت گماشت. . شاه عباس پرتغالی های اشغال گر را با شجاعت سردار معروف ایرانی امام قلی خان و درایت او شکست دادند و از برخی جزایر ایران مانند قشم خارج کردند. با این همه هنگامی که جزیره هرمز و دیگر جزایر و بنادر خلیج فارس ، به ایران بازگشت، نه تنها از اهمیت کیش بلکه حتی از اهمیت جزیره هرمز نیز کاسته شد .در این دوران کیش جزیره‌ای نیمه متروک و منزوی بود و حتی در دوره‌هایی به جایگاه دزدان دریایی خلیج‌فارس بدل شد.
و نیز در دوران بی ثباتی که از اوایل دوره قاجاریه شروع شده بود، خلیج فارس در بدترین شرایط سیاسی، امنیتی و اجتماعی– اقتصادی خود قرارداشت و جزایر آن ( من جمله کیش) از این بی ثباتی صدمات و لطمات شدید دیدند. انگلیسی ها از این آشوب به منظور دست یافتن به مقصود خود این نابسامانی را هرچه بیش تر دامن میزدند، ابتدا جزیره قشم را اشغال کردند و با تبدیل آن به پایگاه ناوگان دریائی، به دست اندازی به جزایر دیگر پرداختند. تجاوز پرتغالی ها، انگلیسی ها، دزدان دریائی و شیخ نشینان و سلطان مسقط ، خطه دریائی خلیج فارس کاملاً ناامن شد و این همان خواست انگلیسی ها بود تا با این بهانه شیخ بحرین را  برای قبول تحت الحمایگی خود وادار سازند و جزیره ی مزبور را از اختیار ایران خارج  کنند. در این نشیب های تند اوضاع اجتماعی و سیاسی حوزه ی خلیج فارس، وضع اقتصادی و اجتماعی جزیره کیش به جائی رسید که این عروس جزایر خلیج فارس با تمام شهرت افسانه ای و ثروت و موقعیت تجارتی گذشته، در اوایل انقلاب مشروطیت، وناصرالدین شاه فقط با مبلغ ۲۵ هزار تومان به میرزا ابراهیم خان قوام الدوله شیرازی و او نیز به محمد رضا خان بستگی حاکم لنگه فروخته شود.
جزیره کیش تا دوره پهلوی چندین بار خرید و فروش شد تا این که در سال ۱۳۴۰ خورشیدی دکتر منوچهر اقبال، این جزیره را به مبلغ ۹ میلیون ریال از ورثه محمدرضاخان سطوت الممالک بستکی خریداری کرد.
وضع اسفبار کیش در زمان سلطنت رضاشاه نیز کم وبیش تقریباً همانند دوره قاجاریه بود و مدت ها انگلیسی ها بر آب های خلیج فارس و جزایر چندین هزار ساله ایرانی آن به بهانه حفظ امنیت و طبق قراردادای تحمیلی قدیمی و به خصوص برای حفظ سرزمینهای نفت خیز ایران، سیادت خود را اعمال می کردند. حضور بیگانگان و مرارت های تحمیلی آنان سبب شد تا جزایر ایرانی خلیج فارس به تدریج از سکنه خالی شود و حالتی نیمه مخروبه و متروک پیدا کند. بازار و کسب تجارت در آن ها تقریباً تعطیل گردد. برخی از جزایر آن به محل تبعید محکومان سیاسی، اشرار و مجرمان سابقه دار تبدیل گردد. و به روزگاری رسید که همه از آن مهاجرت کردند و سیمای نکبت فقر و ویرانی این جزیره که عروس خلیج فارس بود را به ما ماتمکده ای با چند درخت کهنسال و چند هکتار زمین مزروعی بی توان و ساکنین اندک از زن و بچه، پیرمرد و پیرزن بیچاره و از کارافتاده که توان مهاجرت نداشتند تبدیل کند. این وضع تأسف بار با تغییراتی کم و بیش ناچیز در سال های 1320 تا 1347 کم و بیش در جزیره ادامه داشت.


درنهایت در سال ۱۳۴۹ جزیره کیش مورد بازدید هیات‌های کارشناسی ایران و آمریکا قرار گرفت و با توجه به موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی مناسب، به عنوان یک مرکز بین المللی توریستی -  تجاری مورد توجه قرار گرفت. به منظور جلب جهانگردان به این جزیره و تامین آسایش و رفاه آنان، در مهر ۱۳۵۱ سازمان عمران کیش به ثبت رسید. سازمان عمران کیش طرح منطقه توریستی جزیره کیش را با الگو قراردادن جزایر هاوایی و کرانه‌های جنوبی دریای مدیترانه، با هزینه زیادی آغاز کرد و تا پیش از انقلاب فاز اول آن را به همراه بخشی از فاز دوم به اجرا درآورد. با پیروزی انقلاب اسلامی روند فعالیت‌های سازمان عمران متوقف شد.
در تیر ۱۳۶۸ هیات وزیران در خصوص ورود و خروج کالا و نیز صادرات مجدد و تولید برای صادرات، جزیره کیش را  به عنوان منطقه کاملا آزاد تجاری – صنعتی ثبت و اعلام کرد و از این تاریخ به بعد فعالیت‌های اقتصادی مجددا در جزیره کیش شروع شد.
بالاخره در سال ۱۳۷۱ با تاسیس سازمان منطقه آزاد کیش این جزیره جانی تازه گرفت و دوران توسعه سریع کیش آغاز شد.

 

برای آنانی که در جست وجوی بقایایی از تاریخ کهنسال کشور ما هستند، برای دوستداران دریا، خشکی، طلوع و غروب، کیش حرفی برای گفتن دارد.

0 نظر

ارسال دیدگاه

ورود

اکانت ندارید؟ ثبت نام

رمز جدید برای شما پیامک خواهد شد